Het effect van boor platforms in de Noordzee

Wij kennen de Noordzee als een belangrijk gebied voor onze commerciële visserij. Niet alleen voor ons in Nederland is het belangrijk. Ook omringende landen zijn hier vaak te vinden voor de rijke visgronden. Daarnaast is de Noordzee onder de zeebodem rijk aan olie- en gasvelden. Hierdoor staan er veel enorme boorplatforms in de Noordzee. Alleen de meeste van deze platforms zijn op hun retour, worden binnenkort gesloten en misschien wel volledig afgebroken. Maar tegenwoordig is er ook steeds meer bewijs dat de boorplatforms een functie hebben als kunstmatige riffen en dit heeft weer een positief effect op de biodiversiteit rondom de platforms. Dus wat is nou het effect van de boorplatforms op het visbestand in de Noordzee en hoe ziet de toekomst voor deze platforms eruit?

De Noordzee, een bron van inkomsten

Al een hele lange tijd is de Noordzee voor ons in Nederland een belangrijke bron van inkomsten. Zo is de Nederlandse visserij tot wel de 16e eeuw terug te herleiden. Tegenwoordig zijn we nog steeds actief op de Noordzee met visserij, maar er zijn nog veel meer activiteiten bij gekomen. Zo is de Noordzee een belangrijke handelsroute geworden vanwege de haven in Rotterdam. Daarnaast is het onze verbinding met het Verenigd Koninkrijk. Denk maar aan de boot die vanuit IJmuiden naar Newcastle vaart. Het is momenteel ook de drukst bevaren scheepvaartregio ter wereld.

Belangrijke visgronden

Voor Nederland is de visserij op de Noordzee een belangrijke inkomstenbron. Dit is dus ook al iets wat we ontzettend lang doen. Niet alleen voor ons is de visserij op de Noordzee van commercieel belang. De Noordzee strekt zich namelijk helemaal uit van het noorden van Frankrijk tot het zuiden van Noorwegen. Alle aangrenzende landen beoefenen ook commerciële visserij op de Noordzee. Dus onwijs veel landen in Europa hebben een commercieel belang bij de visgronden in de Noordzee, alleen het visbestand is de laatste jaren flink onder druk komen te staan. Daarentegen is er in de vorige eeuw weer een nieuwe inkomstenbron bijgekomen.

Winnen van gas en olie

Na de jaren 50 in de vorige eeuw werd er ontdekt dat er in de zeebodem van de Noordzee zich grote aardgas- en oliereserves bevinden. Hierdoor werden deze brandstoffen intensief gewonnen uit de zeebodem door middel van de boorplatforms. Dit werd dus een hele lucratieve business. Zo staan er in de Noordzee alleen al iets dan 600 boorplatforms. Alleen op den duur vallen deze aardgas- en olievelden natuurlijk droog.

Wanneer deze velden droogvallen, heb je dus eigenlijk niks meer aan de boorplatforms die op dat veld staan. Daarnaast zorgen de hogere kosten voor het winnen van de brandstoffen dat het soms gewoonweg niet meer winstgevend is om ervoor te boren. Hierdoor zijn sommige platforms in de Noordzee al niet meer actief. Momenteel is er zelfs al ruim 10% niet meer in gebruik! Alleen wat moet er gebeuren met deze boorplatforms aan het einde van hun bestaan? In 1998 werd er internationaal afgesproken dat deze platforms volledig ontmanteld moesten worden, maar het afbreken ervan is wel een flinke en prijzige uitdaging. Daarnaast zijn er ook steeds meer geluiden uit de wetenschap dat de funderingen van de boorplatforms een belangrijke rol spelen in de biodiversiteit in de Noordzee.

Het effect van de funderingen op verschillende vissoorten

De palen van de funderingen onder water trekken heel wat leven aan. Zo hechten verschillende mariene organismen zoals ongewervelde dieren en algen zich hieraan vast en dat trekt weer kleinere mobiele mariene diersoorten aan zoals schaaldieren. Hierdoor ontstaat er een zogeheten “reef effect” waarbij verschillende organismen het hele jaar rond bij de funderingen te vinden zijn. Dit heeft ook weer effect op allerlei vissoorten.

Het gevolg hiervan is namelijk dat er allerlei vissoorten naar deze kunstmatige riffen toe trekken. Sommige van deze vissoorten gebruiken deze structuren ook als toevluchtsoord. Andere vissoorten komen hier juist weer af op het grote aanbod aan voedsel. Hierdoor ontstaat bij de funderingen van de boorplatforms een compleet eigen ecosysteem. Daarnaast is er in een straal van 500 meter rond de boorplatforms geen commerciële visserij toegestaan. Dit samen zorgt ervoor dat er daar een grotere biodiversiteit is, een groter visbestand en dat de vissen ook groter zijn. Zo waren vissoorten zoals de kabeljauw, schar en koolvis rijkelijk aanwezig rond de boorplatforms, terwijl het visbestand steeds verder afneemt naarmate je verder weg gaat van de boorplatforms.

Hoe ziet de toekomst eruit voor de boorplatforms in de Noordzee?

We zien dus dat de funderingen van de boorplatforms in de Noordzee een belangrijke rol spelen voor verschillende vissoorten, waaronder dus de kabeljauw. Zo zijn het kraamkamers geworden voor kleinere soorten en belangrijkere foerageergebieden voor grotere vissoorten. Alleen veel van deze platforms zijn op hun retour aan het raken. Sommigen zijn zelfs al buiten gebruik. Dus hoe ziet de toekomst eruit voor de boorplatforms in de Noordzee?

Momenteel is er internationaal een akkoord dat boorplatforms die niet meer in gebruik zijn, volledig worden ontmanteld om zo eventuele schade aan het milieu te voorkomen. Alleen is dat nog wel het juiste beleid vanwege het belang van de funderingen voor verschillende vissoorten? Nu is het wel zo dat niet ieder platform geschikt is om te laten staan, maar het verwijderen ervan brengt weer geheel eigen uitdagingen met zich mee. Er is dus helaas geen one-size-fits-all oplossing. Ieder boorplatform moet individueel beoordeeld worden om te kijken of het geschikt is om te laten staan.

Wat er wel al ligt is een Amerikaans voorbeeld genaamd het Rigs-to-Reefs programma. Dit programma richt zich namelijk op het behouden van zoveel mogelijk kunstmatige riffen ontstaan door de funderingen. Hierbij behandelen ze ieder boorplatform apart en kijken ze naar aspecten zoals het ontwerp van het platform, de zeestromen, de diepte en het zeeleven wat zich heeft gevestigd rond de funderingen. Daarnaast onderzoeken ze ook of er geen schadelijke stoffen de zee in lekken via de funderingen. Aan de hand daarvan wordt er per platform een individuele aanpak opgesteld gericht op zoveel mogelijk het behouden van de funderingen. Hierbij zijn dan verschillende methoden die ze toepassen. Zo is de meest voor de hand liggende optie om gewoon de fundering te laten staan. Andere opties zijn om de fundering te kantelen of de bovenkant eraf te halen en ernaast te zetten. Als laatste optie is er nog de complete ontmanteling van de fundering. Daarna kan er nog gekozen worden voor op een aangewezen locatie weer opbouwen of complete recycling.

Het verwijderen van een compleet boorplatform is zoals je kunt zien een ingewikkelde en prijzige uitdaging. In veel gevallen is het zelfs ook beter om de fundering te laten staan voor de nieuw gecreëerde ecosystemen. De funderingen van de boorplatforms functioneren namelijk als kunstmatige riffen en hebben positieve invloeden op de biodiversiteit, visbestand en visgrootte in de Noordzee. Daarom is het van belang om het huidige beleid goed onder de loep te nemen en waar nodig aan te passen voor een gezonde Noordzee.